اصول نگهداری ساز دف

زمانی که به یادگیری و نواختن سازی علاقه نشان می‌دهید، با توجه به بودجه خود اقدام به خرید ساز می‌کنید و بعد از آن به دنبال کلاس‌های آموزش ساز مورد علاقه خود می‌گردید. همین مراحل ممکن است تا چند مدت شما را درگیر کند، البته خیلی از افراد هم هستند که با اولین نتیجه ادامه سر نخ را می‌گیرند و به دل ماجرا وارد می‌شوند. اما ماندن و ادامه دادن مسیر یادگیری موسیقی ملزم به آگاهی از نکاتی است. یکی از این نکات، نگهداری ساز دف است که در این مقاله در این باره با شما صحبت می‌کنیم.

اگر می‌خواهید این ساز را به صورت حرفه‌ای بیاموزید، پیشنهاد می‌کنیم آن را در بهترین آموزشگاه موسیقی شهر خود توسط اساتید مجرب این ساز بیاموزید.

کمی با تاریخچه ساز دف آشنا شویم

تاریخچه دقیق و واضحی از این ساز در دسترس نیست. اما این ساز در دوره پیش از اسلام در بین مردم حضور داشته، بعد از ورود اسلام این ساز در خانقاه‌های کردستان به دستان دراویش نواخته می‌شد. این ساز تا سال ۱۳۵۳ هجری شمسی در بست نشینی به سر می‌برد. اما در سال ۵۳ ساز دف توسط استاد محمد رضا لطفی و استاد بیژن کامکار روی جدی‌تری در عرصه موسیقی پیدا کرد. در این زمان ساز دف پس از قرن‌ها در اجراهای عمومی نواخته می‌شد. تا قبل از این ساز دف برای مجالس عرفانی استفاده می‌کردند.

دف یکی از سازهای ایرانی کوبه‌ای است که پوست یا تلق بر روی یک دایره چوبی سوار می‌شود. برای نواختن این ساز از انگشتان دست استفاده و اگر از جنس پوست باشد، از پوست حیوانات برای ساخت آن استفاده می‌کنند.

در گذشته از این ساز برای مراسم‌های عرفانی استفاده می‌شد، اما امروزه شاهد استفاده از این ساز در سبک‌های متنوع موسیقی هستیم. در قسمت داخلی این ساز دور تا دور حلقه چوب، زنجیرهای دایره‌ای شکل با فاصله‌های یکسانی از هم وصل شده که بخشی از صدای تولیدی این ساز را بر عهده دارند.

این ساز در زمان مولانا برای حرکات سماع اهمیت زیادی داشت . در آن زمان در مجالس عرفانی زمانی که ساز دف در هنگام نواختن پاره می‌شد به آن لقب شهید شدن می‌دادند.

برای نگهداری ساز دف وزن ساز را بر روی دست چپ می‌اندازند و دست راست تقریبا روبروی قلب شما قرار می‌گیرد. برای این که مانند حرفه‌ای‌ها بتوانید بنوازید، باید قسمت بالای دف را کمی به سمت خارج بگیرید. در واقع بالای دف با یک شیب کمی به سمت جلو متمایل می‌‌شود که البته اساتید این کار را به حرفه‌ای‌ها توصیه نمی‌کنند.

نکاتی برای نگهداری ساز دف

دف‌های پوستی در برابر تغییرات دمایی و رطوبتی از خود واکنش نشان می‌دهند. اولین نکته‌ای که برای نگهداری این ساز باید در نظر بگیرید این است که آن را در فضایی که تغییرات هوایی زیاد است قرار ندهید. قرارگیری ساز دف جلوی باد سرد کولر که هوای سرد و مرطوب ایجاد می‌کند، می‌تواند پس از مدتی باعث پارگی پوست دف شود.

پیشنهاد می‌شود برای افرادی که در مناطق سردسیر و مرطوب زندگی می‌کنند، از دف‌های تلقی استفاده شود که استحکام بیشتری دارد. شاید بپرسید پس چرا با این وجود همه از دف‌های تلقی استفاده نمی‌کنند؟ باید بگوییم که صدای ایجاد شده توسط دف‌های پوستی بسیار دلنشین‌تر از دف‌های تلقی است به همین منظور بسیاری از نوازندگان حرفه‌ای دف از نوع پوستی آن برای نواختن استفاده می‌کنند.

مراقب باشید حرارت مستقیم با ساز شما برخورد نکند. همانطور که سرما می‌تواند به پوست دف آسیب برساند، حرارت و گرما هم می‌تواند باعث شل شدن ساز شما شود. این تغییرات کیفیت صدای ساز را کاهش می‌دهد.

در صورتی که می‌خواهید دف را برای نواختن آماده کنید می‌توانید از حرارت غیر مستقیم استفاده کنید. برای مثال بر روی آن پارچه‌ای بیندازید و نزدیک گرما برای چند لحظه نگه دارید، سپس کف دست خود را به صورت دایره‌ای شکل بر روی ساز بکشید تا حرارت به صورت یکنواخت بر روی ساز پخش شود.